Γράφει ο Σιούρας Ν. Θανάσης,
Αποτελώντας το πρώτο από μια σειρά άρθρων, που θα ακολουθήσουν, στόχος αυτής της στήλης είναι να ενημερώσει τους αθλούμενους, παθόντες και μη, σχετικά με την κάκωση του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου (ΠΧΣ). Θα γίνει μία εκτενής προσπάθεια να αποσαφηνιστούν αρκετές παρερμηνείες γύρω από αυτό το θέμα, που απασχολεί μια αρκετά μεγάλη μερίδα του αθλούμενου πληθυσμού. Θα προσεγγίσουμε την κάκωση του ΠΧΣ χρησιμοποιώντας μία επιστημονική «ματιά», διερευνώντας τις επιλογές και τα κριτήρια που διέπουν την διαχείριση της κάκωσης αυτής, από την στιγμή του τραυματισμού μέχρι την επιστροφή στο άθλημα.
Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στην επιδημιολογία, τα συμπτώματα και θα αναλύσουμε την αρχική αντιμετώπιση της κάκωσης.
Η ολική ή μερική ρήξη του ΠΧΣ, μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, σε απλούς αθλούμενους μέχρι και υψηλού επιπέδου επαγγελματίες αθλητές. Είναι μια αθλητική κάκωση, της οποίας η διάγνωση είναι σχετικά εύκολη, αλλά απαιτεί μακροχρόνια αποκατάσταση και έχει πολλές ιδιαιτερότητες στον τρόπο διαχείρισης. Ο ΠΧΣ είναι μία ανθεκτική δεσμίδα συνδετικού ιστού, ο οποίος ενώνει τον μηρό με την κνήμη, στην άρθρωση του γόνατος. Ο ρόλος του ΠΧΣ είναι να σταθεροποιεί το γόνατο αλλά και να συντονίζει αρμονικά τις κινήσεις κατά την δραστηριότητα.
Επιδημιολογία:
Στο ποδόσφαιρο, το 70% των ρήξεων του ΠΧΣ συμβαίνουν από μη- επαφή με τον αντίπαλο, δηλαδή χωρίς άμεσο χτύπημα στο γόνατο (1). Η συχνότητα εμφάνισης της κάκωσης από μη- επαφή είναι πιο συχνή σε άτομα 15- 40 ετών που συμμετέχουν σε σπορ που περιλαμβάνουν αλτικές και στροφικές κινήσεις (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ ) (2). Το φύλο παίζει σημαντικό ρόλο καθώς οι γυναίκες έχουν 2- 6 φορές περισσότερες πιθανότητες κάκωσης απ’ ότι οι άνδρες (3).
Η επιστροφή στο άθλημα κυμαίνεται από το 61% έως 89% των αθλητών σε ένα διάστημα από 8 έως και 16 μηνών (4, 5). Όσον αφορά επαγγελματίες αθλητές υψηλού επιπέδου, οι περισσότεροι επιστρέφουν στην προηγούμενη δραστηριότητα, ωστόσο η απόδοσή τους στο παιχνίδι μπορεί να χρειαστεί αρκετούς μήνες έως και 2 χρόνια για να φθάσει στο επίπεδο που ήταν πριν τον τραυματισμό.
Μηχανισμός τραυματισμού & Διάγνωση:
Ο συνηθέστερος μηχανισμός κάκωσης είναι όταν επί σταθερής κνήμης με λυγισμένο γόνατο πραγματοποιηθεί έξω στροφή του μηρού. Άλλοι μηχανισμοί κάκωσης είναι η προσγείωση με τεντωμένο το γόνατο ή με επαφή (π.χ τάκλιν, λάκτισμα) στην εξωτερική πλευρά του γόνατος.
Το πρώτο βήμα είναι να γίνει εγκαίρως η σωστή διάγνωση της κάκωσης. Αυτό γίνεται συνδυάζοντας το ιστορικό του τραυματισμού, με την κλινική εξέταση και με απεικονιστικές εξετάσεις όπως μαγνητική τομογραφία (MRI). Η MRI ωστόσο είναι προτιμότερο να γίνει 48-72 ώρες μετά τον τραυματισμό, καθώς σε αυτό το διάστημα μπορεί να γίνει καλύτερη εκτίμηση απεικονιστικά, ενώ το οίδημα έχει υποχωρήσει.
Συμπτώματα και αρχική αντιμετώπιση
Πρέπει να αναφερθεί ότι είναι φυσιολογικό να υπάρχουν συμπτώματα στο γόνατο μετά την κάκωση του ΠΧΣ. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι το χειρουργείο είναι η πρώτη επιλογή αντιμετώπισης των συμπτωμάτων.
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται μετά τον τραυματισμό του ΠΧΣ σε σωματικό επίπεδο είναι πόνος, οίδημα, ερυθρότητα, αίσθημα αστάθειας, δυσκαμψία, και αδυναμία βάδισης (6) του τραυματισμένου ποδιού. Το γόνατο μπορεί να έχει αυξημένη θερμοκρασία και να εμφανίζει ερυθρότητα. Το ύδραρθρο (οίδημα) αυξάνεται ραγδαία μέσα στο πρώτο 24ωρο και αποτελεί ένδειξη τραύματος μέσα στην άρθρωση. Επίσης παρατηρείται μείωση της κίνησης του γόνατος, καθώς και μειωμένη δύναμη σε απλές δραστηριότητες.
Το γόνατο μπορεί ωστόσο να επανέλθει στην φυσιολογική του κατάσταση και πριν το χειρουργείο.
Σε ψυχολογικό επίπεδο είναι φυσιολογικό να υπάρχει έντονο στρες, απογοήτευση, κοινωνική απομόνωση και καταστροφολογία. Επίσης μπορεί να υπάρχει φόβος στο να κινηθεί το πόδι, στη βάδιση και στην εκτέλεση οποιασδήποτε απλής άσκησης.
Συνήθως τα άτομα μετά τον τραυματισμό του ΠΧΣ αισθάνονται ανασφάλεια σχετικά με την πορεία της αποκατάστασης, την επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση και στον αγωνιστικό χώρο.
Ενημερωθείτε σωστά για την παθολογία, την πρόγνωση, την αντιμετώπιση και την διαχείριση πριν προβείτε σε αιφνίδιες αποφάσεις!
Στόχος σε αυτό το στάδιο είναι να μειώσουμε τον πόνο εφαρμόζοντας το πρωτόκολλο PEACE & LOVE (Κρύο, Ανάπαυση, Περίδεση, Ανύψωση του άκρου) και να ξεκινήσουμε σταδιακά την ενεργητική αποκατάσταση.
Στο Peakphysio εφαρμόζουμε το σύστημα διαδοχικής συμπίεσης 4 θαλάμων/σημείων για τον περιορισμό και την μείωση του οιδήματος και θεσπίζουμε από τις πρώτες μέρες του τραυματισμού ένα αμεσο πρόγραμμα ενεργητικής αποκατάστασης.
Για την αποφυγή επιπλέον επιβάρυνσης στο γόνατο, τις πρώτες μέρες συνίσταται η χρησιμοποίηση πατερίτσας.
Πρέπει να ακινητοποιήσω το γόνατο μου;
Η συγκεκριμένη παρερμηνεία έχει τις ρίζες τις σε παλαιότερες πρακτικές, κατά τις οποίες ακινητοποιούσαν το γόνατο για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρώντας ότι με την πάροδο του χρόνου το γόνατο θα επανερχόταν στην αρχική του κατάσταση μέσω της αυτοίασης. Ωστόσο, σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα τα τελευταία 20 χρόνια έχουμε δει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από την παρατεταμένη αυτή ακινητοποίηση.
Χαρακτηριστικό της αρνητικής επίδρασης που έχει η ακινητοποίηση του γόνατος, είναι η 1) δημιουργία αρθροΐνωση (7) σε αρκετές περιπτώσεις και 2) η ατροφία του τετρακέφαλου ο οποίος χάνει ένα μεγάλο μέρος της δύναμής του (8) με αποτέλεσμα να απαιτείται ένα αρκετό μεγάλο διάστημα για να επανέλθει. Η αρθροΐνωση είναι μια σοβαρή παθολογία που προκαλεί δυσκαμψία στην άρθρωση και συνήθως επιλύεται χειρουργικά με αρθοσκοπική αρθρόλυση, αποδεικνύοντας τον σημαντικό ρόλο που έχει η άμεση κινητοποίηση του γόνατος.
Με βάση τα όσα αναφέραμε πιο πάνω, ο άμεσος στόχος της αρχικής αποκατάστασης είναι να δοθεί έμφαση τόσο στη βελτίωση της κίνησης της άρθρωσης όσο και στην βελτίωση της δύναμη (9, 10) σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό, ωστόσο, απαιτεί εξειδικευμένη προσέγγιση από τον Αθλητικό Φυσικοθεραπευτή, ο οποίος είναι ο μοναδικός αρμόδιος να ασχοληθεί με το κομμάτι της αποκατάστασης.
Στο Peakphysio διαθέτουμε τις απαραίτητες γνώσεις για να σας βοηθήσουμε με την αποκατάσταση, είτε αποφασίσετε να κάνετε χειρουργείο, είτε να ακολουθήσετε συντηρητική αποκατάσταση (Φυσικοθεραπεία). Και στις δυο περιπτώσεις ο ρόλος της αποκατάστασης είναι κομβικός. Σε περίπτωση χειρουργείου τα οφέλη της προεγχειρητικής αποκατάστασης είναι σημαντικά για την έκβαση της αποθεραπείας μετεγχειρουργικά.
Peakphysio Sports Rehabilitation Center
Σιούρας Αθανάσιος
Αθλητικός φυσικοθεραπευτής
MSc Sports and Exercise Medicine, Queen Mary University of London
Καθηγητής Bsc Physiotherapy, Mediterranean College
Αρθρογραφία:
1. Levine JW, Kiapour AM, Quatman CE, Wordeman SC, Goel VK, Hewett TE, et al. Clinically Relevant Injury Patterns After an Anterior Cruciate Ligament Injury Provide Insight Into Injury Mechanisms. Am J Sports Med. 2013;41(2):385-95.
2. Prodromos CC, Han Y, Rogowski J, Joyce B, Shi K. A meta-analysis of the incidence of anterior cruciate ligament tears as a function of gender, sport, and a knee injury-reduction regimen. Arthroscopy : the journal of arthroscopic & related surgery : official publication of the Arthroscopy Association of North America and the International Arthroscopy Association. 2007;23(12):1320-5.e6.
3. Walden M, Hagglund M, Werner J, Ekstrand J. The epidemiology of anterior cruciate ligament injury in football (soccer): a review of the literature from a gender-related perspective. Knee surgery, sports traumatology, arthroscopy : official journal of the ESSKA. 2011;19(1):3-10.
4. Brophy RH, Schmitz L, Wright RW, Dunn WR, Parker RD, Andrish JT, et al. Return to Play and Future ACL Injury Risk Following ACL Reconstruction In Soccer Athletes From the MOON Group. Am J Sports Med. 2012;40(11):2517-22.
5. Nwachukwu BU, Voleti PB, Berkanish P, Chang B, Cohn MR, Williams RJ, 3rd, et al. Return to Play and Patient Satisfaction After ACL Reconstruction: Study with Minimum 2-Year Follow-up. The Journal of bone and joint surgery American volume. 2017;99(9):720-5.
6. Hewett TE, Di Stasi SL, Myer GD. Current concepts for injury prevention in athletes after anterior cruciate ligament reconstruction. Am J Sports Med. 2013;41(1):216-24.
7. Blazevich AJ, Cannavan D, Horne S, Coleman DR, Aagaard P. Changes in muscle force-length properties affect the early rise of force in vivo. Muscle & nerve. 2009;39(4):512-20.
8. Bryant AL, Kelly J, Hohmann E. Neuromuscular adaptations and correlates of knee functionality following ACL reconstruction. Journal of orthopaedic research : official publication of the Orthopaedic Research Society. 2008;26(1):126-35.
9. Kruse LM, Gray B, Wright RW. Rehabilitation after anterior cruciate ligament reconstruction: a systematic review. The Journal of bone and joint surgery American volume. 2012;94(19):1737-48.
10. Gokeler A, Bisschop M, Benjaminse A, Myer GD, Eppinga P, Otten E. Quadriceps function following ACL reconstruction and rehabilitation: implications for optimisation of current practices. Knee surgery, sports traumatology, arthroscopy : official journal of the ESSKA. 2014;22(5):1163-74.
11. Walden M, Hagglund M, Magnusson H, Ekstrand J. Anterior cruciate ligament injury in elite football: a prospective three-cohort study. Knee surgery, sports traumatology, arthroscopy : official journal of the ESSKA. 2011;19(1):11-9.
12. Weiler R, Monte-Colombo M, Mitchell A, Haddad F. Non-operative management of a complete anterior cruciate ligament injury in an English Premier League football player with return to play in less than 8 weeks: applying common sense in the absence of evidence. BMJ case reports. 2015;2015.